Bulimia – objawy, przyczyny i metody leczenia zaburzenia odżywiania

Bulimia, znana również jako żarłoczność psychiczna, jest jednym z najpowszechniejszych zaburzeń odżywiania, które dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Charakteryzuje się niekontrolowanymi epizodami objadania się, po których następują dramatyczne próby skompensowania tych zachowań, takie jak wymioty czy intensywne ćwiczenia. Te destrukcyjne nawyki nie tylko wpływają na zdrowie fizyczne, prowadząc do poważnych konsekwencji, ale także mają ogromny wpływ na życie emocjonalne i społeczne osób, które się z nimi zmagają. Zrozumienie bulimii, jej objawów oraz przyczyn to kluczowy krok w kierunku pomocy osobom, które walczą z tym trudnym problemem.

Bulimia – co to jest i jakie są jej objawy?

Bulimia, znana również jako żarłoczność psychiczna, to poważne zaburzenie odżywiania, którego głównymi cechami są cykliczne epizody niekontrolowanego objadania się, po których następują intensywne działania mające na celu zapobiec przyrostowi wagi.

Podczas takiego napadu osoba zjada w krótkim czasie ogromne ilości jedzenia, czując przy tym całkowitą utratę kontroli. Zaraz potem pojawia się silny lęk przed przytyciem, co skłania do podejmowania zachowań kompensacyjnych.

Te metody mogą obejmować:

• wywoływanie wymiotów,
• nadużywanie środków przeczyszczających lub moczopędnych,
• przesadnie intensywne ćwiczenia fizyczne, często graniczące z wycieńczeniem.

Niestety, bulimia może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych. Długotrwałe cykle objadania i „oczyszczania” wyniszczają organizm, powodując m.in.:

• uszkodzenie szkliwa zębów,
• groźne zaburzenia równowagi elektrolitowej,
• inne poważne problemy zdrowotne.

Problem ten dotyczy, według szacunków, około 2% kobiet w ciągu ich życia, choć może występować również u mężczyzn. Osoby zmagające się z bulimią często jedzą w ukryciu, potęgując poczucie wstydu i izolacji.

Jak bulimia różni się od innych zaburzeń odżywiania?

Chociaż anoreksja i bulimia to zaburzenia odżywiania, różnią się znacząco.

Najważniejsza rozbieżność dotyczy wagi: podczas gdy osoby chorujące na bulimię zazwyczaj utrzymują prawidłową masę ciała (lub mają niewielką nadwagę), chorzy na anoreksję cierpią na skrajną szczupłość i znaczną niedowagę.

Bulimia polega na powtarzających się epizodach objadania się, po których pojawia się silna potrzeba „skasowania” spożytych kalorii. Osoby cierpiące na bulimię stosują wtedy tzw. zachowania kompensacyjne, takie jak prowokowanie wymiotów czy nadużywanie środków przeczyszczających, by zapobiec przyrostowi wagi.

Innym odrębnym zaburzeniem jest zespół gwałtownego objadania się (BED). Podobnie jak w bulimii, występują tu niekontrolowane epizody jedzenia, ale kluczowa różnica polega na braku późniejszych zachowań wyrównawczych. Osoby z BED nie próbują „neutralizować” zjedzonych kalorii, w przeciwieństwie do tych z bulimią, dla których aktywne zapobieganie przyrostowi wagi jest kluczowym elementem choroby.

To właśnie te specyficzne wzorce zachowań – waga, obecność i rodzaj kompensacji po napadach jedzenia – pozwalają klinicystom odróżnić poszczególne zaburzenia odżywiania i postawić trafną diagnozę.

Jakie są przyczyny bulimii i czynniki ryzyka?

Bulimia to złożona choroba, której przyczyny są wielorakie. Na jej rozwój wpływa splot różnorodnych czynników: od predyspozycji genetycznych i indywidualnych cech psychologicznych, po wpływ środowiska i relacji rodzinnych.

Osoby zmagające się z bulimią często borykają się z trudnościami emocjonalnymi. Wśród podłoży psychicznych wymienia się też:

• niskie poczucie własnej wartości,
• tendencje do perfekcjonizmu,
• kłopoty z akceptacją siebie,
• skłonność do stanów depresyjnych,
• odczuwanie silnego lęku.

Nie bez znaczenia pozostają czynniki zewnętrzne, takie jak presja kulturowa promująca nienaturalnie szczupłą sylwetkę czy skomplikowana dynamika rodzinna.

Choroba ta najczęściej dotyka kobiety w wieku 15-35 lat i nierzadko pojawia się jako konsekwencja restrykcyjnych diet odchudzających.

Jak bulimia wpływa na zdrowie?

Bulimia poważnie szkodzi zarówno ciału, jak i psychice.

Fizyczne objawy obejmują:

• zaburzenia elektrolitowe,
• wyniszczenie uzębienia spowodowane częstymi epizodami wymiotów,
• rozregulowanie gospodarki hormonalnej.

Choroba ma równie wyniszczający wpływ na psychikę, często powodując:

• gwałtowne wahania nastroju,
• stany depresyjne i lękowe,
• znaczące obniżenie samooceny,
• negatywne postrzeganie własnego ciała, prowadzące do wycofania społecznego i izolacji.

Należy pamiętać, że bulimia jest poważnym schorzeniem, które nie ustąpi samoistnie. Brak odpowiedniego leczenia prowadzi do groźnych powikłań, dlatego profesjonalna pomoc jest niezbędna.

Leczenie bulimii – metody i podejścia

Leczenie bulimii opiera się przede wszystkim na psychoterapii. Najczęściej wykorzystywane metody to terapia poznawczo-behawioralna (CBT) oraz interpersonalna.

Ich celem jest pomoc w kontrolowaniu objawów choroby oraz wypracowanie trwałych, zdrowych zmian w codziennych nawykach. Czasami stosowana bywa farmakoterapia, np. leki takie jak fluoksetyna. Terapia zazwyczaj prowadzona jest ambulatoryjnie, a pobyty w szpitalu należą do rzadkości. Dobrą wiadomością jest to, że wiele osób wraca do zdrowia – szacuje się, że pełne wyleczenie udaje się osiągnąć 30 do 60% pacjentów. Po dekadzie terapii nawet połowa osób może cieszyć się pełnym powrotem do zdrowia.

Kluczowe na drodze do zdrowia okazują się pozytywne zmiany w życiu codziennym. Chodzi tu przede wszystkim o wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych, czyli regularne spożywanie posiłków i unikanie restrykcyjnych diet. Równie ważne jest radzenie sobie ze stresem. Niezastąpione okazuje się także wsparcie bliskich (rodziny i przyjaciół) oraz grupy wsparcia. Nie bez znaczenia jest regularna aktywność fizyczna, pozytywnie wpływająca na nastrój i samopoczucie.